Mwishoni mwa Septemba mwaka jana, Japan ilikuwa inakaribia takwimu ambayo ingesababisha kuzizimz katika nchi nyingine yoyote duniani na kwamba, mbali na kukaa huko, itaendelea kukua katika siku zijazo.
Deni lake la umma lilifikia dola za Marekani trilioni 9.2, ambayo ni, 266% ya Pato la Taifa, juu zaidi ikilinganishwa na nchi nyingine.
Kwa kulinganisha, ile ya Marekani ilifikia dola za Marekani trilioni 31 katika kipindi hicho, lakini kutokana na ukubwa wa mamlaka inayoongoza duniani, kiasi hiki ni sawa na asilimia 98 tu ya Pato la Taifa. Sababu ya idadi hiyo kubwa ni kwamba nchi imetumia miongo kadhaa kuongeza matumizi ya ndani ili kuufanya uchumi wake uendelee.
Raia wake na biashara, ambazo zina jukumu muhimu katika ukuaji wa uchumi, wanasita sana kutumia na serikali mara nyingi hulazimika kutumia kwa ajili yao.
"Akiba ya binafsi ni kubwa na uwekezaji ni dhaifu, ikimaanisha mahitaji dhaifu," anasema Takeshi Tashiro, mwandamizi katika Taasisi ya Peterson ya Uchumi wa Kimataifa,ambaye si mkazi "Hili nalo linahitaji kichocheo cha serikali."
"Moja ya sababu za tatizo hili ni demografia ya Japan. Idadi ya watu wake ni ya wengi ni watu wenye umri mkubwa (wazee)," ambayo huongeza gharama za usalama wa kijamii na huduma za afya za serikali, anaelezea.
Hii husababisha wastaafu kuwa na mashaka mengi kuhusu maisha yao ya baadaye na wanapendelea kuweka akiba. "Uzee wa idadi ya watu unaochangia hali hii unatarajiwa kuendelea kwa muda mrefu," anaongeza.
Lakini pamoja na deni hili kubwa la umma, wawekezaji wa kimataifa wanaendelea kuiamini nchi na kila mwaka wanaikopesha fedha kupitia ununuzi wa deni lake.
Je, hii inaelezwaje?
Deni la umma la Japan lilianza kuongezeka mwanzoni mwa miaka ya 1990, na kuathiri fedha na mali isiyohamishika na kusababisha matokeo mabaya. Mnamo 1991, uwiano huo ulikuwa 39% tu.
Lakini kuanzia wakati huo, kasi ya ukuaji wa uchumi ilianza kushuka sana, ambayo ilipunguza mapato ya Serikali, huku hali ikilazimisha kuongezeka kwa matumizi.
Kufikia miaka ya 2000, deni lake lilikuwa tayari zaidi ya 100%, na hadi 2010 lilikuwa limeongezeka mara mbili tena.
Uchumi wa tatu kwa ukubwa ulimwenguni ulidumisha njia ya kuchochea ambayo katika miongo ya hivi karibuni ilikuzwa na matukio kama vile Kushuka kwa uchumi kwa 2008, tetemeko la ardhi la Fukushima na tsunami iliyofuata mnamo 2011, na hivi karibuni zaidi janga la Covid la 2020-2021.
Gharama
Ili kupunguza athari za matukio haya na kudumisha bajeti ya kila mwaka katika maeneo kama vile elimu, afya au ulinzi, Japan, kama karibu nchi zote duniani, huuza dhamana zinazofadhili matumizi yao.
Kwa maneno mengine, inaweka deni lake katika masoko ya kimataifa kwa ahadi ya kumrudishia mwekezaji kwa ukamilifu wake pamoja na faida ndogo.
Imara na ya kuvutia
Wawekezaji basi hukopesha pesa zao kwa nchi, haswa wale wahafidhina ambao wanaona hatimiliki hizi ni mahali salama pa kuweka pesa zao.
"Pamoja na mavuno yaliyopatikana, hati fungani kutoka nchi zilizoendelea zinaweza kutumika kwa urahisi kama dhamana ya mikopo," anaongeza Tashiro.
Hatahivyo, kwa viwango vya deni sawa na karibu mara mbili na nusu ya ukubwa wa uchumi wake, ni rahisi kufikiria kuwa serikali ingekuwa na wakati mgumu kulipa kiasi hicho kikubwa.
Sababu kwamba deni la Japan limekuwa endelevu kwa muda na kwamba nchi haijaanguka kwa kushindwa, wataalamu wanaeleza, ni kwamba imeweza kuweka mavuno kwenye bondi za serikali wawekezaji wanaolipa kidogo sana - na imani kubwa sana katika masoko.
"Kuna wawekezaji ambao wanapendelea utulivu badala ya faida na ndiyo maana wanachagua Japan kuweka akiba yao ya ziada," mwanauchumi Shigeto Nagai alielezea shirika la AFP.
Lipa kidogo
"Japan imeweka viwango vya riba vya chini sana. Ingawa kiwango cha deni ni kikubwa sana, serikali inalipa riba kidogo kwa wadai wake. Inaweza kuendeleza deni kubwa kwa muda usiojulikana," anasema Ken Kuttner, profesa wa uchumi katika Chuo cha Williams. kutoka Massachusetts.
Muhimu pia ni kwamba deni kubwa la Japan haliko katika fedha za kigeni bali ni yen. Hii inafanya benki yako kuu isikabiliwe na misukosuko katika masoko ya kimataifa. 90% ya deni inashikiliwa na wawekezaji wa Kijapan.
"Hakuna madeni mengi ya Kijapani yanayoshikiliwa na wageni. Ilikuwa karibu 8% mara ya mwisho nilipoangalia. Mengi yanashikiliwa na taasisi za fedha za Japan na Benki ya Japan," Kuttner anasema. Kinachofanya hii ni "kupata mapato kwa nakisi ya serikali," anasema. Kwa hiyo serikali ya Japan inauza bondi, ambazo benki yake kuu inanunua.
"Chini ya sera ya 'QE' (kichocheo), Benki ya Japan imekuwa ikinunua kiasi kikubwa cha deni la serikali ili kuweka viwango vya riba vya muda mrefu kuwa chini, ambavyo vinatakiwa kusaidia kuchochea uchumi."
"Kwa sababu hiyo, serikali sio lazima kutafuta wanunuzi wa sekta binafsi kwa madeni yote inayotoa, na riba kidogo inayolipa kwenye deni inarudi kwa serikali.
Hii kimsingi ni kuchuma mapato ya serikali, ambayo husababisha kuongezeka kwa deni, mfumuko wa bei; kwa njia ya kutatanisha, hilo halijafanyika nchini Japan,” anaeleza profesa huyo wa uchumi.
Kwa hivyo wakati viwango vya riba katika sehemu nyingine za ulimwengu hazijaacha kupanda, huko Japan bado ni chini. "Hii inatokana hasa na mawazo ya ukaidi ya kupunguzwa bei kwa kaya na makampuni binafsi na kiwango cha juu cha uratibu wa sera kati ya serikali na Benki ya Japan," anaelezea David Kohl, mwanauchumi mkuu katika kampuni ya uwekezaji ya Julius Baer.
Comments